Njuike váldosisdollui
Gonagas Haakon boahtá Norgii skábmamánu 25. beaivvi 1905  (NTB/Scanpix)
Gonagas Haakon boahtá Norgii skábmamánu 25. beaivvi 1905 (NTB/Scanpix)

Historjá

Norgga monárkiija ruohttasiid sáhttá guorrat badjel duhát jagi maŋos áiggis. Harald Hårfagre rehkenasto vuosttaš Norgga Gonagassan, maŋŋá go son čohkkii Norgga oktan riikan birrasii 890:s. Harald Hårfagre rájes otnážii leat Norggas leamas badjel 60 namahuvvon regeantta. Otná gonagas gullá Glücksburg fyrstasohkii, mii lea ráđđen Norggas 1905 rájes.


Vaikko vel Norgga historjá manná ge guhkás maŋos áiggis, de ii leat liikká nu beare guhkes áigi dan rájes Norga šattai iešstivrejeaddji stáhtan ođđaáiggis. 1380 rájes lei Norga vuolledássásaš bealli uniuvnnas Danmárkkuin - ja dan maŋŋil lei gulolašriika Dánmárkku vuolde. Uniuvdna Dánmárkkuin bieđganii Napoleonsođiid geažil 1814:s, ja dalle Norga šattai fas sierra našuvdnan su iežas vuođđolágain. Muhto dušše moadde oanehis mánu maŋŋá geavai Norga uniuvdnii Ruoŧain. Dán háve sierra stáhtan, muhto oktasaš gonagasa vuolde ja oktasaš olgoritpolitihkain. Norga luvve iežas Ruoŧa uniuvnnas 1905:s ja vállje iežas gonagasa: Gonagas Haakon VII.